facebook
Αρχική Αρθρα - Απόψεις Αρθρα - Απόψεις ΟΙ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΕΣ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΙΚΟΥ ΕΝΣΗΜΟΥ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΥΠΟ ΤΟΥ ΗΛΙΑ ΚΛΑΠΠΑ ΔΙΚΗΓΟΡΟΥ ΠΑΡ’ ΑΡΕΙΩ ΠΑΓΩ

ΟΙ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΕΣ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΙΚΟΥ ΕΝΣΗΜΟΥ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΥΠΟ ΤΟΥ ΗΛΙΑ ΚΛΑΠΠΑ ΔΙΚΗΓΟΡΟΥ ΠΑΡ’ ΑΡΕΙΩ ΠΑΓΩ

Τ.Ν.Π. Ο ΣΟΛΩΝ BANNER ΓΙΑ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ 80χ180 ΣΟΛΩΝ 7

Ηλία Ι. Κλάππα

Δικηγόρου Παρ’ Αρείω Πάγω

(Δημοσιεύεται στην ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ, τεύχος Αύγουστος – Σεπτέμβριος 2019)

 

Α        ΜΙΚΡΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ

  • 1 Πράξη Πρώτη-2011

α          Στην αρχή της δεκαετίας που διανύουμε, ένα χρόνο μετά το πρώτο μνημόνιο του Μαΐου 2010,  σε εποχή που το Δημόσιο αναζητούσε απεγνωσμένα έκτακτα δημοσιονομικά έσοδα, νομοθετήθηκε με το άρθρο 70 ν. 3994/2011 (ΦΕΚ Α. 165/25-7-2011) η υποχρέωση καταβολής τέλους δικαστικού ενσήμου και επί αναγνωριστικών αγωγών που έχουν περιουσιακό αντικείμενο ή είναι χρηματικά αποτιμητές και, ειδικά για τις εργατικές διαφορές, εφόσον υπερέβαινε κατ’ άρθρον 71 ΕισΝΚΠολΔ το όριο της εκάστοτε καθ’ ύλην αρμοδιότητας του Ειρηνοδικείου.

Με τη ρύθμιση αυτή ανατράπηκε το νομικό καθεστώς που ίσχυε για εβδομήντα περίπου χρόνια και για όλη τη διάρκεια ισχύος του σύγχρονου Αστικού Κώδικα που είναι σε ισχύ από 23-2-1946, δεδομένου ότι με το άρθρο 7 παρ.3 του ν.δ. 1544/1942 οι αναγνωριστικές αγωγές είχαν εξαιρεθεί της υποχρέωσης καταβολής του τέλους δικαστικού ενσήμου που είχε εισαχθεί με το ν. ΓπΟΗ/1912.

Στην αιτιολογική έκθεση που συνόδευε το άρθρο 70 ν.3994/2011, ο νομοθέτης δεν δίστασε να αποκαλύψει τον πραγματικό σκοπό της διάταξης που δεν ήταν άλλος από το δημοσιονομικό όφελος που προσδοκούσε το Ελληνικό Δημόσιο από την επιβολή δικαστικού ενσήμου και στις αναγνωριστικές αγωγές. Μάλιστα, στην αιτιολογική έκθεση γινόταν ρητή αναφορά στις, κατά κύριο λόγο, ταμειακές προσδοκίες του Δημοσίου καθώς, όπως συγκεκριμένα αναγραφόταν, «με την επιβολή τέλους δικαστικού ενσήμου και επί αναγνωριστικών αγωγών στις οποίες περιλαμβάνονται βεβαίως και οι καταψηφιστικές μετά τον περιορισμό του αιτήματος τους σε μόνο το αναγνωριστικό, θα επέλθει αύξηση των δημοσίων εσόδων, ενώ θα αποφευχθεί η συζήτηση προπετών και αβασίμων αγωγών».

β          Η επιβολή τέλους δικαστικού ενσήμου επί αναγνωριστικών αγωγών όχι μόνο δεν έτυχε αποδοχής, αλλά επικρίθηκε ως αντισυνταγματική (άρθρο 20 παρ.1 του Συντάγματος) και ως αντίθετη με την υπερνομοθετικής ισχύος κυρωθείσα με το ν.δ.53/1974 Ευρωπαϊκή Σύμβαση της Ρώμης για τα δικαιώματα του ανθρώπου (ΕΣΔΑ, άρθρο 6 και 13), καθώς έθιγε το θεμελιώδες δικαίωμα του πολίτη για πρόσβαση στη δικαιοσύνη και παροχή εννόμου προστασίας από τα δικαστήρια, το οποίο όπως είχε κρίνει και ο Άρειος Πάγος με την 675/2010 απόφασή του, προστατευόταν ικανοποιητικά με την άσκηση αναγνωριστικού χαρακτήρα αγωγής. (βλ. σχετικά σε Κλάππα Ηλ,  Το δικαστικό ένσημο στις αναγνωριστικές αγωγές, ΕπΣυγκΔ 2011, 354 επ. όπου περιέχονται αναλυτικές σκέψεις περί της αντισυνταγματικότητας και αντίθεσης με την ΕΣΔΑ της επιβολής δικαστικού ενσήμου στις αναγνωριστικές αγωγές, σκέψεις οι οποίες υιοθετούνται πλήρως κατ’ ουσία και λεκτικό στις αποφάσεις ΜονΠρΧανίων 3/2013, ΝοΒ 2013. 415 και ΠΠρΑθ 4557/2014, NOMOS) 

Συγκεκριμένα, κρίθηκε νομολογιακά ότι

 «η διαφοροποίηση της αναγνωριστικής από την καταψηφιστική αγωγή και η επιβολή δικαστικού ενσήμου μόνο στη δεύτερη δικαιολογείται με το ότι ο πολίτης μπορεί με μια σχετικά ολιγοδάπανη διαδικασία να εμποδίσει την παραγραφή του δικαιώματός του, να άρει αμφισβήτηση για την ύπαρξη του, να βεβαιωθεί για τη φερεγγυότητα του οφειλέτη και ως προς τη δυνατότητα της εκτέλεσης της απόφασης ή μη και να προστατεύσει εμπράγματα δικαιώματά του από προσβολή.

 Η επέκταση της καταβολής δικαστικού ενσήμου και στις αναγνωριστικές αγωγές (…) δηλώνει ότι η καταβολή δικαστικού ενσήμου καθίσταται δικονομική προϋπόθεση του παραδεκτού άσκησης αγωγής και υπό την αναγνωριστική της μορφή. Η τέτοια είδους είσπραξη τέλους εκ μέρους του Δημοσίου ήδη σε πρώιμο στάδιο της διαδικασίας της δίκης παρίσταται κατά των αρχών του κράτους δικαίου, της παροχής πλήρους και αποτελεσματικής προστασίας και νομιμότητας, της συνταγματικής επιταγής για δημοκρατική νομιμοποίηση και νομιμότητα της άσκησης της δικαστικής λειτουργίας που θεμελιώνονται στις διατάξεις των άρθρων 20 παρ. 1, 26 παρ. 3, 94 παρ. 4, 95 παρ. 5 του Συντ, 6 παρ. 1 της ΕΣΔΑ, 1 του Πρόσθετου Πρωτοκόλλου αυτής, 2 παρ. 3 και 14 παρ. 1 του με τον ν.2462/1997 κυρωθέντος Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα.» (ΠΠρΑθ 4557/2014, NOMOS. Βλ. επίσης ΕιρΑθ 322/2014, NOMOS. Contra, ΠΠρΑθ 2155/2017 με μειοψηφία NOMOS, ΠΠρΑθ 75/2016, NOMOS όπου και σε αυτές, όμως, υφίσταται προβληματισμός περί αντισυνταγματικότητας εφόσον απαιτηθεί εκ νέου καταβολή δικαστικού ενσήμου προκειμένου να εκδοθεί διαταγή πληρωμής με βάση αναγνωριστική απόφαση για την οποία έχει ήδη καταβληθεί το τέλος αυτό).

 Τ.Ν.Π. Ο ΣΟΛΩΝ BANNER ΓΙΑ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ 80χ180 ΣΟΛΩΝ 7

AAA ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ

  • 2 ΠΡΑΞΗ ΔΕΥΤΕΡΗ-2012

            Λίγους μόλις μήνες μετά την ψήφιση του ν.3994/2011, ο νομοθέτης επιχείρησε να διορθώσει, έστω και μερικώς, τα τεράστια προβλήματα που η διάταξη του άρθρου 70 του ν.3994/2011 δημιούργησε στην προσφυγή στη δικαιοσύνη και στην παροχή εννόμου προστασίας.

Συγκεκριμένα, με τη διάταξη του άρθρου 21 παρ.1 ν.4055/2012 (ΦΕΚ Α51/12-3-2012), καταργήθηκε το τέλος δικαστικού ενσήμου επί αναγνωριστικών αγωγών μόνο, όμως, για τέσσερις κατηγορίες διαφορών και, συγκεκριμένα, για αγωγές εργατικών διαφορών, διαφορές από αμοιβές για την παροχή εργασίας, διαφορές για ζημίες από αυτοκίνητα και διαφορές περί διατροφών.

Επίσης, με τη δεύτερη παράγραφο του ίδιου άρθρου 21 ν.4055/2012, επιλύθηκε ένα ζήτημα διαχρονικού δικαίου που είχε δημιουργηθεί από την ασαφή διατύπωση του άρθρου 72 παρ.14 ν.3994/2011 και, συγκεκριμένα, ορίσθηκε ρητώς ότι  η επιβολή τέλους δικαστικού ενσήμου δεν καταλαμβάνει τις εκκρεμείς κατά την έναρξη ισχύος του, ακόμη και αν πρόκειται για καταψηφιστικές αγωγές που ασκήθηκαν πριν την έναρξη ισχύος του και μετατράπηκαν εν μέρει ή καθ’ ολοκληρίαν σε αναγνωριστικές μετά την έναρξη ισχύος αυτού.

 Τ.Ν.Π. Ο ΣΟΛΩΝ BANNER ΓΙΑ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ 80χ180 ΣΟΛΩΝ 7

 

  • AAA ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ
  • 3 ΠΡΑΞΗ ΤΡΙΤΗ-2016

Με το άρθρο 33 παρ.1 του ν.4446/2016 (ΦΕΚ Α 240/22.12.2016), ο νομοθέτης αποκατέστησε το νομικό καθεστώς που υπήρχε προ του ν.3994/2011 και κατήργησε την υποχρέωση καταβολής τέλους δικαστικού ενσήμου για τις αναγνωριστικές αγωγές, συνολικά για όλες τις υποθέσεις, ανεξαρτήτως αρμοδιότητας Δικαστηρίου.

Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση που τη συνόδευε «η ρύθμιση αυτή έρχεται να αποκαταστήσει την έννοια της διαφοροποίησης μεταξύ καταψηφιστικών και αναγνωριστικών αγωγών καθώς η καταβολή του δικαστικού ενσήμου συνδέεται με την εκτελεστότητα και υπό την έννοια αυτή παρίσταται εύλογο να μην επιβαρύνεται με αυτό η αναγνωριστική αγωγή, στο μέτρο που δεν άγει σε εκτελεστό τίτλο

                       Με την παράγραφο 2 του ίδιου ανωτέρω άρθρου, προβλέφθηκε ότι η άρση της υποχρέωσης καταβολής τέλους δικαστικού ενσήμου εφαρμόζεται και στις εκκρεμείς αγωγές τόσο αυτές που ασκήθηκαν ως αναγνωριστικές όσο και αυτές που ασκήθηκαν ως καταψηφιστικές πριν τη δημοσίευση του νόμου, εφόσον μετατραπούν σε αναγνωριστικές μετά τη δημοσίευσή του.

NEO BANNER ΓΙΑ ΔΩΡΕΑΝ ΔΟΚΙΜΑΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΜΑΡΣΙΤΑ           

Β        ΕΡΓΟΥ ΣΥΝΕΧΕΙΑ-2019

1         Η ΝΕΑ ΔΙΑΤΑΞΗ

BANNER-LINKEDIN

Για να διαβάσετε περισσότερα παρακαλώ συνδεθείτε συμπληρώνοντας τα στοιχειά σας