Ο ΘΕΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΝΤΑΣΦΑΛΙΣΗΣ
ΚΑΙ Η ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ ΤΩΝ ΠΑΘΟΝΤΩΝ ΣΕ ΤΡΟΧΑΙΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ[1]
ΗΛΙΑΣ Ι. ΚΛΑΠΠΑΣ
Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω
ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΑΡΘΡΟΥ
Ι Εισαγωγή
ΙΙ Ιστορική αναδρομή
ΙΙΙ Έννοιες – Συμβαλλόμενα μέρη
IV Σκοπός και ρόλος της αντασφάλισης
V Πηγές δικαίου του θεσμού της αντασφάλισης
VI Πηγές δικαίου του θεσμού της αντεκχώρησης
VII Είδη αντασφάλισης
Α Με κριτήριο τον τρόπο ανάληψης του κινδύνου από τον αντασφαλιστή
Β Με κριτήριο την κατανομή υποχρεώσεων και ασφαλίστρων μεταξύ πρωτασφαλιστή και αντασφαλιστή
VIII Νομική φύση της αντασφαλιστικής σύμβασης
ΙΧ Αντασφαλιστική δραστηριότητα στην Ελλάδα
Α Απαιτήσεις από αντασφαλιστές
Β Απαιτήσεις δημοσιότητας από την Εποπτική Αρχή
Γ Αντασφαλιστική κάλυψη ασφαλιστικής δραστηριότητας στην Ελλάδα
Δ Αντασφαλιστική κάλυψη ασφαλιστικών εταιριών στον κλάδο αστικής ευθύνης εκ τροχαίων ατυχημάτων – Παραδείγματα
Χ Αντασφάλιση και δικαίωμα αποζημίωσης των παθόντων σε τροχαία ατυχήματα
[1] Το παρόν άρθρο βασίσθηκε σε εισήγηση που παρουσιάσθηκε στις 21-9-2019 στο 6ο Πανελλήνιο Νομικό Συνέδριο της Επιθεώρησης Συγκοινωνιακού Δικαίου, η οποία διοργανώθηκε το διήμερο 20-21/9/2019 στην Κομοτηνή σε συνεργασία με το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης και τον Δικηγορικό Σύλλογο Ροδόπης, με θέμα «Το Τροχαίο Ατύχημα – Αστική και Ποινική Ευθύνη των εμπλεκόμενων μερών. Ανάδειξη σύγχρονων προβλημάτων δικαστηριακής πρακτικής».
Ι ΕΙΣΑΓΩΓΗ
1 Στην ασφάλιση αστικής ευθύνης τροχαίων ατυχημάτων υπάρχουν οι εμφανείς και οι λιγότερο εμφανείς πρωταγωνιστές. Στη δικαστηριακή πρακτική επικεντρωνόμαστε, αφενός, στον παθόντα και, αφετέρου, στον υπαίτιο και στον ασφαλιστή του υποτιμώντας, αν όχι αγνοώντας, ότι υπάρχει ένας ακόμη πρωταγωνιστής και αυτός είναι ο αντασφαλιστής, δηλαδή αυτός που ασφαλίζει εν όλω ή εν μέρει τον ασφαλιστή με τη σύμβαση αντασφάλισης.
2 Και αν θέλουμε να είμαστε ακριβείς και πλήρεις, υπάρχει και ο αντεκδοχέας, δηλαδή αυτός που ασφαλίζει εν όλω ή εν μέρει τον αντασφαλιστή με τη σύμβαση αντεκχώρησης.
3 Ο θεσμός της αντασφάλισης είναι ιδιαιτέρως διαδεδομένος σε όλο το εύρος της ιδιωτικής ασφάλισης και στην ασφάλιση αστικής ευθύνης εκ τροχαίων ατυχημάτων.
Ο θεσμός της αντεκχώρησης εμφανίζεται σπάνια στην Ελλάδα και, όταν αυτό συμβαίνει, πρόκειται κυρίως για περιπτώσεις ασφάλισης πολύ μεγάλων κινδύνων, όπως αυτές που αφορούν θαλάσσιες μεταφορές, πιστώσεις, αεροπορικές και σιδηροδρομικές μεταφορές.
4 Μετά το ν.4364/2016 (Φερεγγυότητα/Solvency II) ο θεσμός της αντασφάλισης ρυθμίζεται διεξοδικά και ο αντασφαλιστής έρχεται πλέον στο προσκήνιο της ασφαλιστικής αγοράς.
ΙΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ[2]
1 Ο θεσμός της αντασφάλισης δεν είναι νέος θεσμός. Όπως στην πλειονότητα των περιπτώσεων στην ιδιωτική ασφάλιση, οι απαρχές του θεσμού αυτού είναι συνδεδεμένες με τις θαλάσσιες μεταφορές.
Η 1η σύμβαση αντασφάλισης θεωρείται ότι συνήφθη στη Γένοβα στις 12 Ιουνίου 1370, συντάχθηκε στα λατινικά και αφορούσε θαλάσσια μεταφορά εμπορευμάτων από τη Γένοβα στην πόλη Saint Louis της Φλάνδρας μέσω του Καντίθ (Caniz). Με τη σύμβαση αυτή ο πρωτασφαλιστής μεταβίβαζε την ασφάλεια του τμήματος εκείνου του ταξιδιού που προφανώς θεωρούσε το πλέον επικίνδυνο σε έναν άλλο ασφαλιστή και με τον τρόπο αυτό μείωνε τον κίνδυνο που ο ίδιος είχε αναλάβει.
Για την ιστορία, το τμήμα εκείνο του ταξιδιού που θεωρήθηκε πλέον επικίνδυνο και κρίθηκε σκόπιμο να αντασφαλιστεί ήταν από το Κάντιθ της Ανδαλουσίας μέχρι το Saint Louis της Φλάνδρας. Προφανώς, το ταξίδι πέραν από τη Μεσόγειο μετά τις Ηράκλειες Στήλες και εντός του Ατλαντικού τρόμαζε ιδιαίτερα.
2 Τον 17ο αιώνα η αντασφάλιση αποκτά μεγαλύτερη σημασία και διάδοση στις θαλάσσιες μεταφορές, πλην όμως, μία σειρά καταχρηστικών πρακτικών στην αγγλική αντασφαλιστική αγορά κατά το πρώτο ήμισυ του 18ου αιώνα, οδήγησε το 1746 στην επιβολή τέτοιων περιορισμών στην αντασφάλιση που ισοδυναμούσαν με την πλήρη απαγόρευσή της. Η περίοδος αυτή ευνόησε πρακτικές συνασφάλισης και, μεταξύ άλλων, ευνόησε την ανάπτυξη των ασφαλιστικών δραστηριοτήτων των Lloyd’s. Το 1864 καταργήθηκαν οριστικά οι περιορισμοί που είχαν θεσμοθετηθεί για την αντασφάλιση.
3 Ήδη από τα μέσα του 19ου αιώνα δημιουργούνται οι πρώτες επαγγελματικές εταιρίες αντασφάλισης, οι οποίες επεκτείνονται και πέραν της ασφάλισης θαλασσίων μεταφορών, σε ασφαλίσεις πυρός και ζωής. Σε αυτό συνετέλεσαν καταστροφικές πυρκαγιές σε μεγάλες πόλεις της Δυτικής Ευρώπης, όπως στο Αμβούργο το 1842. Οι κίνδυνοι πυρός αποτελούσαν μόνιμο και όχι προσωρινό κίνδυνο και, μάλιστα, μεγάλο, καθώς μπορούσαν να απειλήσουν όχι μόνο μεμονωμένες περιουσίες αλλά και ολόκληρες πόλεις[3].
4 Ο θεσμός της αντασφάλισης αναφέρεται στην Marine Insurance Act του 1906 (n.s.9 (1)) νομοθέτημα που αποτέλεσε τη βάση της ναυτασφάλισης και εν γένει της ιδιωτικής ασφάλισης και διατηρήθηκε σε ισχύ μέχρι τον Αύγουστο 2016 οπότε άρχισε να ισχύει η Insurance Act του 2015.
5 Σύγχρονη Εποχή
Οι μεγαλύτερες αντασφαλιστικές εταιρείες εδρεύουν στην Αγγλία, στη Γερμανία, στην Ελβετία, στην Αμερική, στην Κίνα και στην Κορέα.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδας, δεν υπάρχει αμιγώς αντασφαλιστική εταιρία με έδρα την Ελλάδα (πλην όμως υπάρχουν ασφαλιστικές εταιρίες που ασκούν έστω και περιορισμένα αντασφαλιστική δραστηριότητα), ενώ στην Κύπρο σύμφωνα με τα στοιχεία του Υπουργείου Οικονομικών της Κύπρου υπάρχουν δύο (Grawe Reinsurance LTD, KLPP Insurance & Reinsurance Company LTD).
Για να έχουμε μια εικόνα για το μέγεθος της αντασφαλιστικής αγοράς αρκεί να αναφέρουμε ότι οι δέκα μόνο μεγαλύτεροι παγκοσμίως αντασφαλιστικοί όμιλοι κατέγραψαν για το έτος 2018 μικτά αντασφάλιστρα ζωής και ζημιών ύψους περίπου 177 δισεκατομμυρίων δολαρίων, εκ των οποίων ποσοστό άνω του 60% αφορούν ασφαλίσεις ζημιών.
ΠΙΝΑΚΑΣ Ι: ΟΙ ΔΕΚΑ (10) ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟΙ ΑΝΤΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟΙ ΟΜΙΛΟΙ ΤΟ 2018
ΙΙΙ ΕΝΝΟΙΕΣ-ΣΥΜΒΑΛΛΟΜΕΝΑ ΜΕΡΗ Για να διαβάσετε περισσότερα παρακαλώ συνδεθείτε συμπληρώνοντας τα στοιχειά σας 