Συγκεκριμένα το τελευταίο έχει αποφανθεί ότι όταν το ΕΚ καλείται να αποζημιώσει το θύμα ενός
τροχαίου ατυχήματος η υποχρέωσή του αυτή προσδιορίζεται μέσα στα όρια που προβλέπει
η Δεύτερη Οδηγία (84/5/ΕΚ)

Αντιστάθμισμα στην εξάρτηση της ισχύος της οδηγίας από τη συμμόρφωση του εθνικού
νομοθέτη προς τις διατάξεις αυτής, την ορθή δηλαδή και εμπρόθεσμη μεταφορά της στο εσω-
τερικό δίκαιο, παρέχει το ΔΕΚ μέσα από τους κανόνες ερμηνείας της τους οποίους αυτό έχει
υιοθετήσει με τρόπο πάγιο.

Άρθρα – Απόψεις

ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Ένας Κοινωνικός Θεσμός στο Στόχαστρο του Εθνικού Νομοθέτη

Η Αντίθεση των διατάξεων του άρθρου 4
του Νομου 4092/2012
προς το Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης
και τη νομολογια του ΔΕΚ

Υπό Γεωργίου Αμπατζή, Δικηγόρου ε.τ.

Ι. Εισαγωγή και διάγραμμα μελέτης

Το Νοέμβριο του έτους 2012 το ελληνικό κράτος επιφύλαξε, μέσω της νομοθετικής του
εξουσίας, μία δυσάρεστη έκπληξη για τους πολίτες του. Μέσα σε ένα νομοθέτημα το οποίο
περιελάμβανε φιλόδοξες ρυθμίσεις για την αξιοποίηση της ακίνητης δημόσιας περιουσίας, πέ-
ρασαν και διατάξεις που αφορούν το Επικουρικό Κεφάλαιο (εφεξής ΕΚ). Με τις διατάξεις
αυτές περικόπτονται δραστικά οι αποζημιώσεις που αυτό ήταν υποχρεωμένο να καταβάλει
στους παθόντες σε τροχαίο ατύχημα με βάση το νομοθετικό καθεστώς που ίσχυε μέχρι τότε.
Εκτός όμως από τους ποσοτικούς αυτούς περιορισμούς, οι οποίοι μάλιστα έχουν και ανα-
δρομική ισχύ, θεσπίζονται και αυστηροί δικονομικοί περιορισμοί στην άσκηση των δικαιωμά-
των των παθόντων κατά του ΕΚ (τήρηση προδικασίας και αναστολή της αναγκαστικής
εκτέλεσης).
Ο σκοπός αυτής της εργασίας είναι να καταδείξει ότι οι εν λόγω διατάξεις δεν επι-
τρέπεται να εφαρμοσθούν από τον έλληνα δικαστή, αφού αυτές, εκτός από τον καθαρά αν-
τισυνταγματικό τους χαρακτήρα, έρχονται σε άμεση αντίθεση προς το δίκαιο της
ευρωπαϊκής ένωσης και τη νομολογία του δικαστηρίου των ευρωπαϊκών κοινοτήτων (εφε-
ξής ΔΕΚ).
Για την τεκμηρίωση αυτής της θέσης ακολουθείται στην παρούσα μελέτη η εξής δομική
συγκρότηση: 1) Γίνεται κατ'αρχήν περιληπτική παρουσίαση των νέων ρυθμίσεων και της προ-
σπάθειας αιτιολόγησής τους από το νομοθέτη (παρ. ΙΙ). 2) Ακολουθεί η κριτική των νέων
αυτών διατάξεων και η αντιμετώπισή τους από την πρόσφατη νομολογια, η οποία στη συν-
τριπτική της πλειοψηφία αρνήθηκε να τις εφαρμόσει (παρ. ΙΙΙ). 3) Επισημαίνεται στη συνέ-
χεια η ανάγκη που υπάρχει να δοθεί στον έλληνα εφαρμοστή του δικαίου μία σταθερή
θεωρητική βάση και μία αντίστοιχη πυξίδα για την ερμηνεία του δικαίου της ευρωπαϊκής
ένωσης καθώς επίσης και για τον τρόπο που αυτός θα πρέπει να αντιμετωπίσει τις ρυθμίσεις
του εθνικού νομοθέτη, οι οποίες έρχονται σε αντίθεση με το κοινοτικό (ενωσιακό πλέον) δίκαιο (παρ. IV). 4) Τη θεωρητική αυτή δογματική βάση προσφέρει στον εθνικό δικαστή και στον έλληνα νομικό της πράξης γενικά η ίδια η φύση και η ιεραρχική υπεροχή του ενωσιακού
έναντι του εσωτερικού δικαίου, όπως η υπεροχή αυτή αναλύεται στη νομική φιλολογία και τη
νομολογία του ΔΕΚ. Παράλληλα την ερμηνευτική πυξίδα αυτού του δικαίου την προσφέρει
η νομολογία του ΔΕΚ (παράγραφος V). 5) Επειδή το θέμα που απασχολεί αυτή την εργασία
ρυθμίζεται από κοινοτικές Οδηγίες, ακολουθεί ο ειδικώτερος προσδιορισμός της φύσης, της
λειτουργίας και της ερμηνείας των Οδηγιών (παρ. VI). 6) Επισημαίνεται ιδιαίτερα η υποχρέ-
ωση του εθνικού δικαστή να μην εφαρμόζει το εσωτερικό του δίκαιο όταν αυτό έρχεται σε
αντίθεση με τις διατάξεις των Οδηγιών, αλλά να μεριμνά ώστε μέσω της ερμηνείας να πραγ-
ματώνεται και στη χώρα του ο σκοπός της Οδηγίας και το πρακτικό αποτέλεσμα το οποίο
αυτή επιδιώκει, όπως πάγια δέχεται ο Άρειος Πάγος με την πρόσφατη νομολογία του (παρ.
VII). 7) Ακολουθεί η αναφορά των κοινοτικών Οδηγιών οι οποίες ρυθμίζουν την υποχρεωτική
ασφάλιση της αστικής ευθύνης και η ερμηνεία τους από το ΔΕΚ, η οποία ερμηνεία είναι αυ-
θεντική και δεσμευτική για τον εθνικό δικαστή, σύμφωνα με τη νομολογία του Αρείου
Πάγου. Ιδιαίτερα τονίζεται η σημασία της υπ'αριθ. C-62/2001 απόφασης του ΔΕΚ (υπόθεση
Evans), με την οποία κρίθηκε ότι ο οργανισμός αποζημιώσεως κάθε κράτους μέλους (δηλ.
το ΕΚ) είναι υποχρεωμένο να αποζημιώνει τους παθόντες με βάση τα ελάχιστα ποσά υπο-
χρεωτικής ασφάλισης, τα οποία προβλέπονται από την κοινοτική νομοθεσία (παρ. VIII). 8)
Στη συνέχεια γίνεται παρουσίαση των αντίθετων απόψεων που υποστηρίχθηκαν στη νομική
φιλολογία και υιοθετήθηκαν από μέρος της νομολογίας όπως επίσης και η κριτική αυτών των
απόψεων (παρ. ΙΧ). 9) Για τη διευκόλυνση των αναγνωστών ακολουθεί παράρτημα, στο οποίο
περιλαμβάνονται σε αποσπάσματα οι σκέψεις των κρίσιμων αποφάσεων του ΔΕΚ, στις οποίες
παραπέμπει αυτή η εργασία (παρ. Χ).
ΙΙ. Η νέα νομοθετική ρύθμιση και η αιτιολόγησή της
Πρέπει να τονισθεί εκ προοιμίου ότι σκοπός αυτής της εργασίας είναι να καταδείξει την
αντίθεση που δημιουργείται με τις νέες ρυθμίσεις, και κυρίως με τους ποσοτικούς περιορι-
σμούς που εισάγονται στις αποζημιώσεις των παθόντων εκ μέρους του ΕΚ, μεταξύ του εθνι-
κού και του ευρωπαϊκού (ενωσιακού) δικαίου, η οποία αντίφαση και πρέπει να αρθεί από τον
εθνικό δικαστή με την άρνηση εφαρμογής των διατάξεων αυτών του εσωτερικού δικαίου
στο μέτρο που αυτό αντιστρατεύεται το ενωσιακό δίκαιο. Για την πληρότητα όμως της ανάλυσης θεωρούμε ότι είναι αναγκαίο να γίνει αναφορά στην πρόσφατη νομολογια των ελληνικών δικαστηρίων, τα οποία στη συντριπτική τους πλειοψηφία αρνήθηκαν να εφαρμόσουν τις
διατάξεις αυτές, και να αναλυθεί η φύση του δικαίου της ευρωπαϊκής ένωσης όπως επίσης
και η δέσμευση του έλληνα εφαρμοστή του δικαίου που προκύπτει από τις κοινοτικές οδηγίες
και τις αποφάσεις του ΔΕΚ.
Η νέα ρύθμιση εισάγεται με το άρθρο 4 του Νόμου 4092/2012, με το οποίο τροποποιήθηκαν οι διατάξεις του κωδικοποιημένου ΠΔ 237/1986 που ρυθμίζουν την ίδρυση και τη λειτουργία του ΕΚ. Οι τροποποιήσεις αυτές είναι σε γενικές γραμμές οι ακόλουθες: